Meester, ben ik nog vrij om de contractuele onderhandelingen stop te zetten?

Het lichtzinnig voeren van onderhandelingen of het onzorgvuldig afbreken van contractonderhandelingen, kan ernstige gevolgen hebben. Let op voor uw precontractuele aansprakelijkheid.

Dat was de vraag die wij deze week van onze cliënt, een zelfstandig consultant, ontvingen. Cliënt had de afgelopen weken met 2 potentiële opdrachtgevers parallel onderhandelingen gevoerd en was klaar om de knoop door te hakken en voor 1 project te kiezen. Tot hij kennis nam van de in 2023 in werking getreden wetgeving inzake precontractuele aansprakelijkheid. Had cliënt de zaken wel goed aangepakt of riskeerde hij nu een claim door de afgewezen opdrachtgever?

Nieuw Burgerlijk Wetboek

Het Belgische rechtssysteem heeft inderdaad belangrijke veranderingen ondergaan met de invoering van het nieuw Burgerlijk Wetboek.

Een van de opvallende aspecten van deze herziening is de introductie van artikel 5.17 nieuw Burgerlijk Wetboek (hierna ‘BW’), dat op de precontractuele aansprakelijkheid betrekking heeft. Hoewel dit artikel nieuw is, moeten we benadrukken dat de algemene zorgvuldigheidsplicht bij onderhandelingen al geruime tijd geldt en in vaste rechtspraak bevestigd werd en het BW hier thans een wettelijke basis aan verleent.

Contractsvrijheid – onderhandelingsvrijheid

De contracts- en onderhandelingsvrijheid geldt nog steeds als het uitgangsprincipe. Artikel 5.15 BW stelt uitdrukkelijk dat partijen vrij zijn om precontractuele onderhandelingen aan te vatten, te voeren en af te breken. Wel moet daarbij in overeenstemming met de goede trouw gehandeld worden: de partijen moeten zich op een zorgvuldige en voorzichtige wijze gedragen. Zo niet loopt men risico om precontractueel aansprakelijk te worden gesteld en kan dit bijvoorbeeld tot het betalen van een schadevergoeding aanleiding geven.

Precontractuele aansprakelijkheid

Artikel 5.17 BW stelt thans formeel dat wanneer de onderhandelingen foutief worden afgebroken, bijvoorbeeld door deze ontijdig of onzorgvuldig te stoppen, dit tot buitencontractuele aansprakelijkheid kan geven. De benadeelde persoon kan dan teruggeplaatst worden in de situatie waarin hij zich zou hebben bevonden indien er niet zou zijn onderhandeld, bijvoorbeeld door vergoeding van de onderhandelingskost of verloren tijd.

Wanneer het rechtmatig vertrouwen is gewekt dat het contract zonder enige twijfel gesloten zou worden (bijvoorbeeld door de andere partij al toe te laten om, met het oog op de toekomstige samenwerking, investeringen te doen), kan deze aansprakelijkheid het herstel van het verlies van de verwachte netto-voordelen uit het niet gesloten contract inhouden.

Tenslotte moeten de partijen elkaar de informatie die de wet, de goede trouw en de gebruiken (in het licht van hun hoedanigheid, redelijke verwachting en voorwerp van het contract) hen oplegt, verstrekken. De schending van deze informatieplicht kan niet enkel leiden tot de precontractuele aansprakelijkheid maar ook tot de nietigheid van het contract indien er sprake is van bedrog, dwaling, geweld of misbruik van omstandigheden.

Conclusie

Het is dus inderdaad belangrijk om de precontractuele fase niet lichtzinnig of roekeloos aan te vatten en de onderhandelingen naar het afsluiten van een contract toe zeer zorgzaam en te goeder trouw te voeren. Zo niet riskeert men buitencontractueel aansprakelijk gesteld te worden.

Daarnaast zijn er technieken om de risico’s op buitencontractuele aansprakelijkheid uit te sluiten, bijvoorbeeld door het voorafgaand ondertekenen van een intentieverklaring waarbij partijen duidelijk maken dat de onderhandelingen weliswaar zullen starten, maar daarbij geen enkel resultaat garanderen en bijgevolg ook geen aansprakelijkheid zullen dragen voor het geval men niet tot een akkoord zou komen.

Jeroen

#ondernemers #contracten #nieuwburgerlijkwetboek #aansprakelijkheid