Lichen sclerosus (LS)

Belangrijk is te weten dat het niet besmettelijk is. De oorzaak is eigenlijk onbekend. Er zijn aanwijzingen dat er sprake zou kunnen zijn van een auto-immuunziekte, waarbij ontstekingscellen de eigen weefsels aanvallen. Zo wordt LS bijvoorbeeld bij patiënten met schildklierlijden, suikerziekte en vitiligo (waarbij het pigment uit de huid verdwijnt) vaker gezien.

Voornamelijk jeuk, maar soms wordt ook wel branderigheid vermeld als klacht.

In een gevorderd stadium, als de vagina al vernauwd is, wordt het vrijen als pijnlijk ervaren. Dan ontstaan er ook gemakkelijk kloofjes en wondjes.

In het beginstadium wordt LS al wel eens gemist en wordt de jeuk vaak toegeschreven aan een schimmelinfectie en wordt men dan hiervoor behandeld.

Kenmerkend is de witte verkleuring van de huid. Deze gaat stug aanvoelen.

Vaak is het gebied rond de clitoris aangedaan, die helemaal verzonken kan raken en dan niet meer zichtbaar is. De binnenste schaamlippen kunnen geleidelijk aan kleiner worden en zelfs geheel verdwijnen. Ook de grote schaamlippen kunnen worden aangetast.

De vorm (anatomie / architectuur) van de vulva verandert door het ontstekingsproces. Er treedt "verbindweefseling" (sclerose)  op met littekenvorming. Hierdoor kan de ingang naar de schede (de introïtus genoemd) door deze huidveranderingen en het verlies van elasticiteit, smaller worden en soms zelfs tè smal, te nauw. Dit geeft dan de gekende pijn bij de gemeenschap/het vrijen. 

LS komt niet voor in de vagina. Het gebied rond de anus kan wel betrokken raken bij het proces. Ook daar ontstaat dan een witte verkleuring. Door de jeuk wordt er gekrabd, ook onbewust in de slaap, en hierdoor kunnen oppervlakkige wondjes ontstaan, waardoor ook het plassen pijnlijk is, omdat de urine er langs stroomt.

LS is een chronische huidaandoening en het lukt meestal niet om LS door behandeling helemaal te genezen. Wel kunnen de klachten zeer sterk worden verminderd. Het belangrijkste doel van de behandeling is het wegnemen van de jeuk, waarna ook geen beschadigingen meer ontstaan door krabben, maar ook om te proberen de verdere voortgang van het ziekteproces te remmen of te stoppen. 

In eerste instantie wordt hiervoor meestal een sterke corticosteroïd-bevattende zalf voorgeschreven. De klachten zijn hiermee bijna altijd goed onder controle te krijgen. Als seksuele gemeenschap niet (meer) mogelijk is omdat de ingang naar de vagina te nauw geworden is, kan de gynaecoloog in sommige gevallen de ingang wijder maken door een eenvoudige chirurgische ingreep. 

Maar nu bestaat er ook een innovatieve manier: de lasertherapie.

LS is een chronische huidziekte zonder kans op spontane genezing. De ziekte kan wel helemaal rustig worden zodat er geen behandeling meer nodig is. Vaak wordt er eerst gestart met een cortisonetherapie, maar dit heeft als nadeel dat de huid dan nog dunner en brozer wordt.

Daarmee dat de lasertherapie duidelijk zijn plaats in de behandeling heeft gevonden. Alle 6 à 8 weken wordt er een sessie gedaan totdat de huid zich hersteld heeft en geen klachten meer geeft.

In zeldzame gevallen (3-5%) ontstaat huidkanker. Dit is de reden dat regelmatige controles noodzakelijk zijn, zowel door de patiënt als door de dokter (minstens eenmaal per jaar). Wondjes, zweertjes die blijven bestaan ondanks de behandeling kunnen wijzen op een kwaadaardige verandering, waarna verder onderzoek nodig is. Maar zoals gezegd is dit niet een vaak voorkomende complicatie van LS.